امروزه درعصر اطلاعات و جهانیشدن، بیش از پیش زندگی انسانها در سرتاسر جهان از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ی، آموزشی و . به یکدیگر پیوند خورده و مرتبط شده است. نگاهی اجمالی به رویدادهای روزمره افراد نشان میدهد که هر یک به نوعی در این شکل ارتباطات با یکدیگر شریک هستیم؛ از دانشجویی که برای تحصیل یا شرکت در کنفرانس به کشوری دیگر سفر میکند، بازرگانی که برای فروش و صادرات محصولش به مذاکره با مسئولین اقتصادی کشورهای دیگر میپردازد، توریستی که برای ترویج پیام صلح با دوچرخه سفر میکند، مهاجری که از ترس جنگ از کشورش میگریزد، یا کشوری که خود ترکیبی از فرهنگهای متعدد است مانند کانادا. از سوی دیگر نمیتوان نقش رسانههای نوین در بستر اینترنت (شبکههای مجازی چون فیسبوک، توییتر، اینستگرام و . ) و برتری آن نسبت به رسانههای سنتی، در ایجاد ارتباط، میان افراد مختلف فارغ از محدودیتهای زمانی و مکانی را نادیده انگاشت. این شکل از ارتباطات بین فرهنگهای مختلف که محصول پیشرفتهای تکنولوژیک، نیازمندیهای زندگی مدرن و تحولات ی میباشد تحت عنوان ارتباطات بین فرهنگی مطالعه میشود. برای درک این مفهوم، جایگاه آن، اهمیت کاربست در مطالعات و راهبردهای اجرایی، ابتدا نیازمند درک مفهوم فرهنگ و ارتباطات هستیم.
فرهنگ به عنوان ارزشهای در حال تغییر، سنتها، روابط اجتماعی- ی و جهانبینی است که توسط گروهی از افراد ایجاد شده و به اشتراک گذاشته میشود. این افراد از طریق ترکیبی از عواملی چون تاریخ، موقعیت جغرافیایی، زبان، طبقه اجتماعی، مذهب و یا هویت مشترک به یکدیدگر پیوند خوردهاند» (Nieto, 2004: 146). از ویژگیهای اساسی فرهنگ اینست که آنرا میآموزیم، بین نسلها منتقل میشود، نمادین، قومی و پویاست (Samovar et al., 2010).
ارتباط، نیز عبارت است از: فراگرد انتقال پیام از سوی فرستنده برای گیرنده، مشروط بر آنکه در گیرنده پیام، مشابهت معنا با معنای مورد نظر فرستنده پیام ایجاد شود» (محسنیان راد، 1369: 57).
وجه تشابه و درهم تنیدگی هر دو مفهوم در جامعه انسانی، ضرورت توجه به ارتباطات بین فرهنگی به عنوان زیر مجموعه فرهنگ و ارتباطات، را به خوبی نشان میدهد. از دیدگاه هابرماس نیز آغاز فرهنگ ارتباطات است (رضی، 1377).
ارتباطات بین فرهنگی مطالعه ارتباط ببن افرادیست که به دلیل ادراک فرهنگی و نظامهای نمادین متمایز از یکدیگر، بر رویداد ارتباطی اثر میگذارند (Samovar and Porter, 2013: 8). این ارتباط در سطوح مختلف نژادی، قومی، خرده فرهنگهای منطقهای و بین نسلی برقرار میشود (حاجیانی، 1381: 78). در مطالعات ارتباطات بین فرهنگی بر پنج مفهوم 1) ادراک (تفکر)، 2) الگوهای شناختی، 3) رفتارهای کلامی، 4) رفتارهای غیرکلامی و 5) اثر زمینه تمرکز میشود (Samovar et al., 2010: 13).
ارتباط بین فرهنگی و انتقال پیام در بین فرهنگهای یک کشور علاوه بر تاثیرپذیری و توانایی شناختی و رفتاری فرد، موجب کاهش اضطراب و نیاز به تعلق میشود. بنابراین در اثر این تعاملات، سلیقهها، خواستها، مطالبات و انتظارات تمام افراد در فرهنگهای مختلف به هم نزدیک شده و یکدیگر را در جهت انسجام ملی تقویت میکنند (حاجیانی، 1381: 78). از سوی دیگر پذیرش (تحمل) این تفاوتهای فرهنگی، نژادی، مذهبی و رفتار در سطوح فراملی نیز آسانتر شده و تضادها و تنشهای بین ملتها کاهش مییابد.
به طور کلی میتوان اهمیت مطالعات بینفرهنگی را در موارد زیر خلاصه کرد:
پژوهشها در زمینه ارتباطات بینفرهنگی میتوانند از دو سوی فرهنگی و ارتباطی درنظر گرفته شوند؛ سوی ارتباطی مواردی چون 1) اثرات متقابل بین فرستنده و گیرنده (از نظر ارزش، سنتها، روابط ی و اجتماعی، جهانبینی، 2) رابطه میان پیام (کلامی و غیرکلامی) و بازخورد آن و 3) زمینه ارتباط از نظر تاریخی (گذشته، حال و آینده)، از سوی فرهنگی فاصله قدرتی1 (نابرابری اجتماعی)، فردگرایی در مقابل جمعگرایی2، نگی در مقابل مردانگی3، اجتناب از عدم اطمینان4، گرایش بلندمدت5 و فرهنگ با زمینه بالا یا پایین6. افزون بر این پژوهشگران در مطالعات ارتباطات بینفرهنگی، با تمرکز بر موانعی که منجر به قضاوتهای پیشین قبل از ایجاد ارتباط بین افراد از فرهنگهای متعدد شده و بر رویداد ارتباطی در زمان حال و آینده آنها اثر سوء دارد، میکوشند تا با شناخت کامل این موانع، راهحلهایی در جهت رفع این آنها نیز مطرح کنند. این موارد عبارتند از: قومگرایی7، کلیشهسازی8، تعصب9 و تبعیض10 (Hybels & Weaver, 2006).
زیرنویس:
منابع:
حاجیانی، ابراهیم (1381). گفتگوی بین فرهنگی و انسجام ملی (با تکیه بر نظریه کنش ارتباطی هابرماس، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، شماره 12، صص 89-75.
رضی، حسین (١٣٧7). ارتباطات میان فرهنگی (تاریخ؛، مفاهیم و جایگاه)، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره 6 و 7، صص 166-135.
محسنیانراد، مهدی (1369)، ارتباط شناسی، ارتباطات انسانی (میان گروهی، جمعی)، تهران: سروش.
Hybels, S., & Weaver, R. (2006). Communicating Effectively (8th ed.), McGraw-Hill Humanities.
Martin, J. N. & Nakayama, T. K. (2010). Intercultural communication in contexts (5th Ed.), McGraw-Hill Companies.
Nieto, S. (2004). Affirming diversity: The sociocultural context of multicultural education (4th ed.), Boston, Mass: Allyn & Bacon.
Samovar, L. A., Porter, R. E., & McDaniel, E. R (2010). Intercultural Communication: A Reader (13th ed.), Wadsworth Cengage Learning.
Samovar, L. A., Porter, R. E., & McDaniel, E. R. (2013). Communication between cultures (8th ed.), Wadsworth Cengage Learning.
درباره این سایت